Flaş X-ışını Sistemi, özellikle hedef balistiği alanında olmak üzere, farklı balistik disiplinlerde, normal fotografik tekniklerin kullanımıyla görüntülenemeyen, mikrosaniye mertebesinde gerçekleşen çok hızlı olayların görüntülenmesinde kullanılan bir sistemdir.
Sistemde üretilen yüksek miktarda X-ışını, görüntülenmek istenen yüksek hızlı nesneye birkaç nanosaniye boyunca gönderilmekte ve nesnenin film üzerinde negatif görüntüsü oluşturulmaktadır. Sistemde X-Işını tekniği kullanıldığı için toz bulutu, duman ve ateş içeren balistik test ortamlarında görüntü elde edilebilmektedir. Oluşturulan görüntü anlık olmakla birlikte, birden fazla X-ışını tüpü kullanılarak belirli zaman aralıklarına ait görüntüler elde edilebilmekte ve incelenen olayın akışı tespit edilebilmektedir. TÜBİTAK-SAGE’de mevcut Flaş X-Işını Sistemi bir test sırasında dört ayrı zamana ait toplam altı ayrı görüntü alabilme yeteneğine sahiptir. Bu durum incelenmek istenen olayın farklı zamanlarda farklı açılardan incelenebilmesine olanak sağlamaktadır.
TÜBİTAK-SAGE Flash X-Işını Altyapısı, mobil olarak tasarlanmış olup, Türkiye’nin değişik test alanlarında hizmet verebilmektedir.
Kullanılan cihaz :
Teknik özellikler :
Flash X-Işını Sistemi 1
- Çıkış voltajı : 150 - 450 kV
- Işıma süresi : 20 nanosaniye
- 1 metredeki doz miktarı : 20 mR
- Nüfuz edebilme kapasitesi : 30 mm çelik (odaktan 2.5 metre mesafede)
- Odak büyüklüğü: 1 mm
Flash X-Işını Sistemi 2
- Çıkış voltajı : 100 - 300 kV
- Işıma süresi : 20 nanosaniye
- 1 metredeki doz miktarı: 9 mR
- Nüfuz edebilme kapasitesi : 10 mm çelik (odaktan 2.5 metre mesafede)
- Odak büyüklüğü : 1 mm
Uygulamalar :
Flaş X-Işını sistemi uygun test düzeneklerinin kurulması ile yüksek hızda gerçekleşen tüm balistik olayların görüntülenmesinde kullanılabilir. Çukur imla jeti ve patlama ile şekillendirilmiş delicilerin oluşumu, delici mühimmatların hedef ile etkileşimleri ve zırh arkası etkinlik incelemeleri, uzay araçları koruma kalkanlarının meteroit çarpmalarına karşı incelenmesi, patlama tepkimeli zırh incelemeleri, çarpma tapaları ve tapa kurulma/güvenlik sistemlerinin testleri Flaş X-Işını sisteminin kullanıldığı alanlara örnek olarak verilebilir.
Gazlı Parçacık Hızlandırma Düzeneği, parçacık ve mermi gibi test numunelerinin yüksek hızlı çarpma koşullarının laboratuvar ortamında oluşturulmasını sağlayan test düzeneğidir.
Sistemde 12 mm ve 25 mm kalibrede iki namlu bulunmakta ve 23 mm’nin altındaki çapa sığan numuneler için testler yapılabilmektedir. Düzeneğin başlıca teknik özellikleri aşağıdaki gibidir:
- Namlu çapı: 12 mm ve 25 mm.
- Numune çıkış hızı: 100 - 1000 m/s.
- Hız ölçümü: 0 - 1500 m/s.
Bu düzenek ile
- Yüksek hızlı mermi ve parçacıkların delme etkinliği testleri,
- Yüksek gerinim hızlarındaki malzeme davranışının incelenmesine yönelik testler
- Taylor çarpma testleri ile malzemelerin yüksek gerinme hızlarında davranışının belirlenmesi,
- Parçacık ve mermilere karşı, koruyucu kıyafet, emniyet teçhizatı (kurşun geçirmez cam, miğfer, yelek vb.) ve zırh sistemlerinin kabiliyetinin ve performansının belirlenmesi testleri gerçekleştirilebilmektedir.
Testlerin güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için namlunun ucunda bir adet hedef kabini mevcuttur. Hızlandırılan parçacığın hedef ile etkileşimi hızlı kameralar ile görüntülenebilmektedir.
12/25 mm kalibreli barut silahı, test numunelerini barut yardımıyla yüksek hızlara çıkarmaktadır. Test sisteminde iki farklı çapta namlu bulunmakta ve sistemle çapı yaklaşık 3-23 mm aralığında değişen parçacıkların hızlandırılması gerçekleştirilmektedir. Düzeneğin başlıca teknik özellikleri aşağıdaki gibidir:
- Namlu çapı: 12 mm ve 25 mm.
- Numune çıkış hızı: 100 - 1300 m/s.
- Hız ölçümü: 0 - 1500 m/s.
Bu düzenek ile
- Yüksek hızlı mermi ve parçacıkların delme etkinliği testleri,
- Yüksek gerinim hızlarındaki malzeme davranışının incelenmesine yönelik testler
- Parçacık ve mermilere karşı, koruyucu kıyafet, emniyet teçhizatı (kurşun geçirmez cam, miğfer, yelek vb.) ve zırh sistemlerinin kabiliyetinin ve performansının belirlenmesi testleri gerçekleştirilebilmektedir.
Testlerde hızlandırılan parçacıkların hedef ile etkileşimi hızlı kamera yardımıyla görüntülenebilmektedir.
40 mm kalibreli barut silahı ile ağırlığı 100-1300 g arasında değişen ve çapı 40 mm’den küçük parçacıkların barut ile hızlandırılması yapılmaktadır. Düzeneğin başlıca teknik özellikleri aşağıdaki gibidir:
- Namlu çapı: 40 mm.
- Numune çıkış hızı: 1000 - 2700 m/s.
Bu düzenek ile:
- Parçacık çarpmasının mühimmatta oluşturduğu etki
- Yüksek hızlı mermi ve parçacıkların delme etkinliği testleri,
- Yüksek gerinim hızlarındaki malzeme davranışının incelenmesine yönelik testler
- Parçacık ve mermilere karşı, koruyucu kıyafet, emniyet teçhizatı (kurşun geçirmez cam, miğfer, yelek vb.) ve zırh sistemlerinin kabiliyetinin ve performansının belirlenmesi testleri gerçekleştirilebilmektedir.
Testlerde hızlandırılan parçacıkların hedef ile etkileşimi hızlı kamera yardımıyla görüntülenebilmektedir.
100 mm Mermi Hızlandırma Düzeneği, test numunelerinin barut kullanılarak yüksek hızlara çıkarılmasını sağlamaktadır. Hedef Balistiği disiplini içerisinde düzenek, delme etkisi gösteren mühimmatların küçük ölçekli modellerinin test edilmesi amacıyla kullanılmaktadır.
Düzenek 100 mm kalibrede namlu içermekte ve 90 mm’nin altındaki çapa sığan numuneler için testler yapılabilmektedir. Düzeneğin başlıca teknik özellikleri aşağıdaki gibidir:
- Namlu iç çapı: 100 mm
- Numune çıkış hızı: 50 - 1000 m/s.
- Hız ölçümü: 0 - 1000 m/s.
Bu düzenek ile
- Yüksek hızlı mermilerin delme etkinliği testleri
- Delici etkili mühimmatın, küçük ölçekli modelleri ile, delme etkinliği belirleme testleri,
- Yüksek gerinim hızlarındaki malzeme davranışının incelenmesi testleri
gerçekleştirilebilmektedir.
Bu test düzeneği; metal, seramik, polimer ve kompozit malzemelerin yüksek deformasyon hızlarındaki davranışlarının belirlenmesi ve çarpma, patlama gibi yüksek deformasyon içeren koşulların modellemesinde kullanılan malzeme modeli (Johnson-Cook vb.) parametrelerinin belirlenmesi için kullanılmaktadır. Düzeneğin başlıca teknik özellikleri aşağıdaki gibidir:
- Gerinme hızı: 102-104 /s
- Çekme ve basma yönünde deformasyon
- Malzemelerin test esnasındaki davranışı ve deformasyonu 1.000.000 fps kapasiteli hızlı kamera ile görüntülenmektedir.
